Makasçı Rıza’yım ne belledin ki ağabey Yılan yılan ışılar düşümde çifte ray Marşandiz geçer ki, uzun uzun urgan Banliyö geçer ki, posta geçer ki… Otoray geçer ki, gayri ben duramam, Makasçı Rıza’yım ne belledin ağabey Aklıma ziyandır ha! Çatallı çifte ray. Bir kırmızı, bir yeşil vay gidi vay… Yıldız kovalamaca gece sıfır yirmi beşte Cehennem düşüme kaymış, içim – dışım ateşte Yağmurumu yerim, iğneden ipliğe ıslanırım Fakir bir akşam vakti altı otuz beş geçer Tik geçer, tak geçer taşa keser ben kalırım Makasçı Rıza’yım ne belledin ki ağabey İn – cin top oynuyor ne kasaba, ne köy Bir kırmızı, bir yeşil vay gidi vay… Atilla İlhan Manevracıları en güzel anlatan şiirlerden bir Atılla İlhan'ın bu şiirdir. Ama bu güzel şiir bile onların yaşantısını anlatmaya Orhan Veli'nin deyimiyle "kifayetsiz kalır." Bu gün bu şiirde geçen "kırmızılar" manevracıların akan kanlarını"yeşiller" ise kazalarda yaşamlarını yitirip toprağa verilen tabutları simgeliyor manevracıların dünyasında.
Meslekler arasından demiryolculuk en zor ve ağır mesleklerden biri olarak kabul edilir. Manevracılığa ise yeryüzünün en ağır mesleği dersek abartıya kaçmaz. Öyle ağır ve bir zor bir meslek ki ne memuriyete sığar nede işçiliğe. Manevracılığın kendi doğasında var olan zorluklar yetmezmiş gibi bir de yeniden yapılanmanın getirdiği yeni angaryalar ekleniyor bu ağır çalışma koşullarına. Manevracıların sırtlarına yüklenen yüklerin ağırlığı altında ezilmeye başlıyor. Daha önce Manevracılar, demiryollarına makasçı olarak iş başlar, sonra manevracı, başmanevracı, gardfren ve en tren şefi olarak meslek hayatlarının doruk noktasına nokta ulaşır bir köstekli serkisof saatle demiryolculuğa veda ederlerdi. Yeniden yapılanma çalışmaları ile bu hiyerarşi demiryolları tarafından ortadan kaldırdı. İşe başlarken her Manevracının hayali olan tren şefi olma hakları ellerinden alındı. TCDD'nin yeniden yapılanma çalışmaları kapsamında unvan birleştirme ve birden fazla ünavının işini tek bir personele yaptırma uygulamasının ilk kurbanı manevracılar oldu. İlk etapta Makascı, Manevracı ve Gardıfren olarak bilinen bu üç unvan Tren Teşkil Memuru (TTM) adı altında tek unvanda toplandı. Bu uygulamaya geçmek için TCDD çalışanların temsilcilerini bu işe ortak yapmak istedi. Biri hariç tüm çalışanların temsilcisi olan dernek ve sendikar TCDD'nin teklifini hiçbi itiraz yapmadan onayladı. TCDD örgütlü bulunan Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası (BTS) sadece bu uygulamayı kabul etmedi. Dönemin BTS Genel Sekreteri Hasan soysal Manevracıları Tren Teşkil Memuru yapılması için yapılan bu toplantı sonuc tutulan tutanağına “ünvanların birleştirilmesine şerh koyuyoruz. Kimin ne iş yapacağı belli değil ve Gardfrenlerin ilerlemesi engelleniyor ve bu unvan ortadan kalkıyor” diyerek şerh koydu. Bu şerh sendika için ağır oldu. Tren teşkil memurluğuna geçmek isteyen manevracılar işveren ve diğer dernek ve sendikların propagandası ile BTS'den istifa etmeye başladı.BTS üye kaybına rağmen bu ilkesel tutumunundan vazgeçmedi. 2004 yılında başlayan Tren Teşkil uygulaması beraberinde kazalarda artmaya başladı. TTM uygulamasıyla manevra personelinin önü kapatıldı. Görevden yükselmeleri engellendi. Kurumun manevra personelinin Tren Teşkil Memuru olmalarını teşvik etmek için yaptığı zamlar kısa sürede eridi. Daha sonra tüm demiryolculara zam yapılırken Tren teşkil Memurları ücretleri tavana takıldığı gerekçesiyle zam alamadı. Bu personelin unvan birleştirilmesiyle iş yükü arttı. Bunu artan iş kazaları izledi. Tren teşkil memurlarının feci şekilde ölümleri ve vücut bütünlüklerinin kaybedilmesi ile sonuçlanan iş kazaları kanıksanmaya başlandı. 2004 yılından sonra ölüm ve uzuv kaybıyla sonuçlanan kazalarda artış yaşandı. Yaralananlar hem sağlığını hem de işini kaybetti. Önemli bir bölümü malulen emekliye ayrılmak zorunda kaldı.
Az manevracı ile manevra hizmeti uygulaması diğer demiryolcuların da hayatını riske soktu. Manevra esnasında meydana gelen kazalarda revizörler ( vagon teknisyenleri) ve işçilerde yaşamını yitirmeye başladı. 12 Mart 2011 tarihinde Ankara Loko Bakım Atölyesinde Depo Şefi olarak çalışan Ahmet Akay lokomotif ile vagon tamponları arasında kalarak yaşamını yitirdi. Demiryollarında işçi kadrosunda görev yapan Hanifi Aşut 9 Temmuz 2007 Malatya Fırat İstasyonunda manevra esnasında yaşamını yitirdi. Bu sayıyı artırmak mümkün TCDD kaza vukuat belgeleri incelendiğinde manevra personelin eksikliğinde kaynaklı ölüm ve uzuv kaybı ve yaralanma ile sonuçlanan iş kazalarının sayısının oldukça yüksek olduğu ortaya çıkabilir. Yandaki sutun da yaşamını yitiren manevra personelinin isimleri görülmektedir. |
iş
kazalarında yaşamını yitiren manevr-acılar Adil Kaynar Ali Çil Burhan Taşköprü Celal Yılmazer Cengizhan Gevrekci Dursun Urhan Elami Ağca Erol Körpe Eyüp Ayhan Hakkı Tunç Halil Yılmaz Hasan Pehlivan Hüseyin Bal İbrahim Bozkurt İkram Çelik İsfendiyar Arslan Lütfi Aygören Mehmet Doğan Mmehmet Kaya Mehmet Zorlu Muhsin Karagöz Mustafa Gültekin Müslüm Karataş Recep Ersoy Recep Kurtuucu Seydi Güzel Sinan Işık Turgut Çevik Yusuf Mergi Zekeriya Türkan Zeki Kanat Hüseyin Çelik Kemal Çayır |
2000-2014 yılları arası manevra personeli
Önceki sayfa için aşağıdaki butonu tıklayınız Sonraki sayfa için aşağıdaki butonu tıklayınız